Araşdırma: Yerli icmalar ürək-damar xəstəlikləri ilə daha çox üzləşir

Bakı:

13 °C

76 %

4 m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Maraqlı / Araşdırma: Yerli icmalar ürək-damar xəstəlikləri ilə daha çox üzləşir

Araşdırma: Yerli icmalar ürək-damar xəstəlikləri ilə daha çox üzləşir

25.08.2025 [15:26]

Yeni elmi tədqiqat göstərir ki, Avropa, Şimali Amerika və Mərkəzi Amerikada irqiləşmiş və yerli icmalar ürək-damar xəstəliklərinin (CVD) əhəmiyyətli dərəcədə yüksək nisbətləri ilə üz-üzə qalırlar. Problemi daha da dərinləşdirən əsas amillərdən biri isə səhiyyə sistemlərində irqi və etnik məlumatların qeyri-ardıcıl toplanmasıdır.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, ürək-damar xəstəlikləri bütün dünyada ölümün aparıcı səbəbi olaraq qalır, lakin təsiri əhali qrupları arasında bərabər paylanmır. Bir çox ölkələrdə Qara, Cənubi Asiya və yerli xalqlar ağ əhali ilə müqayisədə daha çox ürək xəstəlikləri, diabet və hipertoniya halları ilə qarşılaşırlar. Bu bərabərsizliklərin səbəblərini aydın şəkildə müəyyən etmədən səhiyyə sistemlərinin ədalətli və effektiv xidmət göstərməsi mümkün olmur.

“The Lancet Regional Health – Europe” jurnalında 2024-cü ilin iyununda dərc olunmuş araşdırma McMaster Universitetinin alimləri tərəfindən hazırlanıb və ürək-damar sağlamlığında bərabərsizlikləri araşdıran beynəlxalq komissiyanın bir hissəsini təşkil edir. Nəticələr 2029-cu ilin avqustunda Madriddə keçiriləcək Avropa Kardiologiya Cəmiyyətinin (ESC) Konqresində təqdim olunacaq.

Araşdırmanın müəlliflərindən, McMaster Tibb Fakültəsinin professoru və Qlobal Sağlamlıq üzrə köməkçi vitse-prezidenti Sonia Anand qeyd edir: “Bu tədqiqatın yeniliyi, bərabərsizliklərin təsadüfi deyil, yoxsulluq, mənzil şəraitinin zəifliyi və səhiyyə xidmətlərinə məhdud çıxış kimi sosial amillərlə sıx bağlı olduğunu göstərən regionlararası dəlillərdədir”.

Tədqiqatın digər həmmüəllifi, McMaster Tibb Departamentinin dosenti Sujane Kandasamy isə səhiyyə sistemlərində məlumat boşluğuna diqqət çəkərək bildirib: “İrq və etnik mənsubiyyətlə bağlı dəqiq məlumatlar olmadan, ürək-damar sağlamlığındakı bərabərsizliklər görünməz qalır və effektiv şəkildə həll edilə bilmir”.

Kanada - Etnik mənsubiyyət siyahıyaalma zamanı toplanır, lakin səhiyyə inzibati bazalarında əks olunmur. Bu səbəbdən real vaxtda bərabərsizliklərin izlənməsi çətindir. Avropa - Çox ölkədə səhiyyə sistemlərində etnik məlumat standartlaşdırılmayıb; risklərin təhlili üçün qeyri-adekvat göstərici kimi yalnız doğum ölkəsi istifadə olunur. Meksika, Mərkəzi Amerika və Karib hövzəsi - İrq və etnik mənsubiyyət məlumatları çox nadir hallarda toplanır; yerli əhaliyə dair məlumatlar xüsusilə məhduddur. Birləşmiş Ştatlar - İrq və etnik mənsubiyyət barədə məlumatlar daha müntəzəm toplanır, lakin mövcud kateqoriyalar müxtəlif etnik qruplar (məsələn, Asiyalı amerikalılar) arasında detallaşdırılmayıb. Tədqiqatda hər bir region üzrə yerli xalqlara ayrıca bölmə həsr olunub. Nəticələr göstərir ki, müstəmləkəçilik və marjinallaşma səbəbindən ənənəvi həyat tərzi pozulan yerli icmalar daha yüksək CVD riskinə məruz qalırlar. Britaniya Kolumbiyası Universitetinin yerli kardioloqu Miles Marchandın rəhbərlik etdiyi hissədə qeyd olunur ki, ənənəvi qidalanma və həyat tərzini qoruyub saxlayan və ya bərpa edən icmalar ürək-damar sağlamlığında əhəmiyyətli yaxşılaşma nümayiş etdirirlər.

Müəlliflər bildirirlər ki, tədqiqat qlobal səhiyyə sistemləri üçün daha ədalətli və effektiv siyasətlərə yol xəritəsi təqdim edir. Tövsiyələrə aşağıdakılar daxildir:

∙ Hökumətlərin ürək-damar sağlamlığı üzrə trendləri izləməsi və hesabatlarda əks etdirməsi,

∙ Klinik praktikada yüksək riskli icmaların daha diqqətlə yoxlanması,

∙ İctimai səhiyyə proqramlarının aşağı xərc ilə müalicəyə çıxış təmin etməsi,

∙ Aktiv həyat tərzinin və mədəniyyətə uyğunlaşdırılmış sağlam qidalanmanın təşviqi.

Araşdırma göstərir ki, dəqiq məlumatların toplanması və sosial amillərin nəzərə alınması yalnız ölüm göstəricilərini azaltmaqla kifayətlənməyəcək, həm də səhiyyə xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə aşağı sala bilər.

Paylaş:

Baxılıb: 191 dəfə